۲۱پیشنهاد به خبرنگارانی که می‌خواهند خلاق باشند
برای رسیدن به جایگاه یک خبرنگار خلاق و حرفه‌ای چه ویژگی‌هایی نیاز دارید؟
1- مدیریت زمان و وقت شناسی و رعایت دقیق آن: درهنگام ملاقات با دیگران، مصاحبه‌ها و حضور در مجامع، کنفرانس‌ها و گردهمایی‌ها و توجه به زمان در آماده سازی و انتشار اخبار.
2- بهره‌گیری از تجارب دیگران و پرسش از پیشکسوتان و مجرب‌ها: (ندانستن عیب نیست، نپرسیدن عیب است. پس خجالت نکشید و هر آنچه نمی‌دانید بپرسید این طور داناتر خواهید بود.)
3- کنار گذاشتن پیش فرض‌ها در هنگام تهیه خبر و جستجوی واقعیت‌ها
4- پرهیز از تعصب و یکجانبه نگری: (رعایت اصل بی‌طرفی در تهیه خبر)
5- همدلی با مخاطبان، شناخت آنان و تلاش برای اثرگذاری برمخاطب: (لازم است خبرنگاران با اصول ارتباطات انسانی و شیوه‌های اِقناع و تبلیغ و مخاطب شناسی آشنا باشند. این مهارت مهم ارتباطی؛ از شما شخصیتی دوست داشتنی و مهربان می‌سازد و در عین حال، شما را از غرض ورزی و غیرمنصف بودن دور می‌کند. "همدلی" یعنی خود را به جای دیگران قرار دادن و از دریچه نگاه او به زوایای پیرامون نگریستن.
6- شناخت عرصه رقابتی رسانه به‌ویژه در فضای مجازی
7- آراستگی ظاهری و رعایت عرف جامعه: (خبرنگاران باید دوست داشتنی و جذاب باشند. چون با قشرها و گروه‌های مختلف مردم و مسئولان سروکار دارند. بخشی از این جذابیت از راهِ داشتن ظاهر آراسته و مناسب به دست می‌آید؛ بخشی دیگر نیز حاصل شخصیت دوست داشتنی است).
8- شخصیتی منعطف و دوست داشتنی: بهترین خصوصیت یک خبرنگار همین است: شخصیتی دوست داشتنی و منعطف. با هر کسی کنار بیاید؛ مردم از صحبت با او احساس رضایت کنند. زیرا او در درجه اول یک انسان است، سپس یک خبرنگار. بنابراین هیچ گاه نباید خود را بالاتر از بقیه بداند. فروتنی و تواضع آدم‌ها را دوست داشتنی می‌کند.
اما دیگر ویژگی‌های مهم یک خبرنگار و مصاحبه گر که البته در ایجاد یک شخصیت دوست داشتنی موثرند:
9- پشتکار
10- قدرت و توانایی تجزیه و تحلیل مسائل
11- نقش بازی کردن در مصاحبه ها (در صورت نیاز): "استاد فریدون صدیقی" در مقالات و سخنرانی‌های آموزشی خود از جریان مصاحبه به عنوان یک تئاتر نام می‌برد که گاه شما بر خلاف شخصیت واقعی در این صحنه باید نقش‌هایی را برعهده گرفته و بازی کنید... چرا؟ روشن است؛ برای رسیدن به هدف خود؛ یعنی کسب اطلاعات صحیح و واقعی از مصاحبه شونده.
12- داشتن روحیه‌ای شکاک ولی نه مُتخاصم و مُغرض: برای کشف حقیقت و تشخیص اطلاعات واقعی از کذب و دروغ، کمی روحیه شکاکی برای هر خبرنگاری بخصوص مصاحبه کننده لازم است. اما این به معنای بدبینی، بی‌عدالتی و داشتن روحیة دشمنی نیست. باید بین این دو تفاوت قایل شد.
13- آشنایی با قانون؛ گرچه لازم نیست، مثل یک حقوقدان همه جزئیات آن را بداند، اما داشتن دانش جامع و کافی (اطلاعات پایه) از قانون به خبرنگار اعتماد به نفس می‌بخشد. او باید این توانایی را داشته باشد که تشخیص دهد چه زمانی ممکن است موردی به مشکل حقوقی تبدیل شود، یعنی بداند چه زمانی زنگ‌های هشدار به صدا در خواهند آمد. سازمان‌های خبری، خبرنگاران خود را ملزم نمی‌کنند که مسوولیت قانونی داشته باشند اما از آنها می‌خواهند که به قدر کافی قانون بدانند تا خود و رسانه خبریشان را در آبهای داغ قانون نسوزانند.
14- شنونده خوب بودن در مصاحبه‌های خبری: لازمه این امر صبوری است. باید خوب گوش کنید تا بتوانید با مخاطب خود ارتباط برقرار کرده و سوالات خوب از لابلای سخنان مصاحبه شوندگان بیرون آورید.
15- توانایی برقراری ارتباط موثر با دیگران: یک خبرنگار دانش و فنون ارتباطات انسانی را باید حتما بیاموزد. او با شخصیت‌ها و نقش‌های گوناگون مواجه خواهد شد. باید بداند که، با هر یک از مردمان چگونه ارتباط برقرار کند و ارتباطات کلامی و غیرکلامی (زبان بدن) را به خوبی بشناسد.
16- جسور باشد: کم رویی و خجالت در دنیای خبرنگاری جایی ندارد. اما نباید جسارت وخجالتی نبودن، را از حد بیرون کرده که بی‌مبالات و بی‌ملاحظه به نظر آید.
17- هیچ گاه دست به سرقت ادبی نزنید.
18- شامة تیز و حساس: خبرنگاران خلاق؛ شامه حساسی نسبت به خبر دارند. آنها سخت تلاش می‌کنند تا بتوانند رویدادهای اصلی را بو بکشند [تشخیص ارزش های خبری] و دربارة رویدادهایی که پوشش آنها را بر عهده دارند، اطلاعات کسب کنند [پیگیری پاسخ عناصر خبری] و البته با زاویه دیدِ جدید به موضوعاتی که ممکن است مغفول مانده باشد. خبرنگاران خلاق سخت می‌کوشند: مخاطبان خود را بشناسند. دریابند یک مطلب خبری قوی از چه چیز تشکیل می‌شود. بهترین زاویه نگاه کردن به موضوع را تشخیص می‌دهند و از تکرار مو به موی اطلاعیه‌های خبری دوری می‌کنند. (کوتاه نویسی– جامع و کامل نویسی)
19- صاحب انتخاب‌های هوشمندانه: خبرنگار خلاق درباره یک موضوع، مجموعه‌ای گسترده از اطلاعات را جمع‌آوری می‌کند؛ اما در نهایت درباره اینکه چه میزان از این اطلاعات را در مطلب خود بگنجاند و کدام بخش را حذف کند و چه ساختاری برای مطلب خود انتخاب کند (خبر، گزارش، مصاحبه و ...) و برای بیان آن از چه واژه‌هایی استفاده کند، تصمیم می‌گیرد. خبرنگار خلاق می‌داند؛ اگر نتواند آنچه یافته، به مخاطبانش منتقل کند وقتش را تلف کرده است و او چون هیچ گاه وقتش را تلف نمی‌کند. پس سعی می‌کند؛ خبرهایی تهیه کند که مردم می‌خواهند و دوست دارند.
20- مصاحبه‌گر دانا: خبرنگار خلاق قطعا مصاحبه‌گر خوبی است. گفته اند اگر خبرنویسی یک مهارت باشد، مصاحبه یک هنر است و خبرنگاران حرفه‌ای این هنر و فوت و فن‌های آن را می‌آموزند و با خلاقیت خود در می‌آمیزند. خلاقیت و تجربه به کمک مصاحبه‌گر می‌آید. خبرنگاران خوب و خلاق به سهولت اعتماد بر می‌انگیزند و مردم با آنها احساس راحتی می‌کنند. هنگامی که مصاحبه‌ای انجام می‌دهند: هدف روشنی دارند. به دقت خود را آماده می‌کنند و مسیر پرسش‌های خود را در نظر می‌گیرند. جدی، اما منصفانه مصاحبه می‌کنند. در همه اوقات رفتار خوبی دارند.
مصاحبه موفق، یکی از بزرگترین هنرهای خبرنگاری و شیوه مطمئنی برای ارائه رخدادهاست. زیرا زمان زیادی از خبری که یک خبرنگار تهیه می‌کند، برپایه همین اطلاعاتی قرار دارد که از مصاحبه شونده‌ها در طی تماس تلفنی یا حضورِ رو در رو گرفته است. لذا، استفاده از نقل قول‌هایی که در مصاحبه گرفته می‌شود به خبر یا گزارش رنگ و بوی انسانی داده و به آن جان می‌دهد. خود مصاحبه هم به تنهایی (سبک پرسش و پاسخ) فرصتی را برای درک عمیق تر مسائل و چالشی شدن آنها به خبرنگار می‌دهد تا از این طریق مخاطب، به اطلاعات دقیق تر و شناخت کاملتر راجع به یک شخص یا یک موضوع برسد.
21- لید نویس حرفه‌ای: مردم سرشان شلوغ است و کم حوصله اند، برای آنها که کمی به رسانه‌ها توجه دارند باید در چند ثانیه اول اصل ماجرا را گفت. خبرنگار خلاق، جامع ولی کوتاه می‌نویسد. او توجه خود را بر قوی ترین زاویه دید نسبت به یک گزارش خبری یا مصاحبه و .... متمرکز می‌کند./ پژوهش خبرگزاری صداوسیما
